Παρασκευή, Νοεμβρίου 23, 2007

Πώς ακούω Radiohead ;



Μετά απο σχεδόν 17 χρόνια ενασχόλησης με τη μουσική ανακαλύπτω αυτό που κατα καιρούς σκεφτόμουν. Ακούν όλοι οι ακροατές με τον ίδιο τρόπο τη μουσική; Στη παρακάτω έρευνα φαίνεται πως μάλλον όχι. Η αντίληψη του ρυθμού φαίνεται να ενεργοποιεί σε μουσικούς και μη πιο εντονα, και κυρίως ,το αριστερό ημισφαίριο. Τι γίνεται όμως με την αντίληψη της μελωδίας και της αρμονίας; Εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά, έτσι ενώ στους μη-μουσικούς δραστηριοποιείται το δεξί ημισφαίριο, στους μουσικούς δραστηριοποιείται και πάλι το αριστερό. Στο γιατί μπορει να συμβαίνει κατι τέτοιο,η απάντηση είναι προφανώς λόγω της εξάσκησης. Οι μουσικοί μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις νότες μιας μελωδίας, τις διαδοχές της αρμονίας και γενικά να κωδικοποιούν πολύ πιο συστηματικά τα ερεθίσματα αυτά. Αν το προχωρίσουμε ένα βήμα παρακάτω θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι σαν να έχουν μάθει μια "γλώσσα", ένα συστημα κωδικοποίησης των μουσικών ερεθισμάτων.΄Ετσι λοιπόν οι μουσικοί ξέρουν τι ακούν όταν ακουν Radiohead. Στο υπέροχο πχ paranoid android (by the way



) θα σου πουν, καλά ρε φίλε άλλες συγχορδίες δε βρήκες να βάλεις; Πέμπτη -Πρώτη (V-I) βάζει και η γιαγιά μου, και σιγά πια με τους κυκλούς, να κλάψω τώρα ή μετά ; Και όλα αυτά όταν ο μέσος ακροατής τουλάχιστον θα κόψει τις φλέβες του... Καλά,θα μου πείτε δε κόβουν όλοι φλέβες για τους Radiohead, άλλα όλο και για κάποιον θα κόβουν. Πάντως αυτός που θα κόβει φλέβες για Ξενάκη, είναι σίγουρα μουσικός. Και αυτό κυρίες και κύριοι, γιατί; Γιατί ο μουσικός έχει μάθει να ακούει, και μάλιστα να ακούει αναλυτικά, δηλαδή, θα μπορούσε να πει κάποιος,έχει μάθει κατα κάποιο τρόπο και να μην ακούει. Ναι, όταν δε μπορεί να ευχαριστηθεί ένα λίγο πιο απλό απο το θόρυβο κομμάτι, όταν αντί να συλλάβει το σύνολο, αυτή τη συνολική αίσθηση που πιάνει πολύ εύκολα ο μέσος ακροατής, αλλά κατακρεουργεί το βατραχάκι για να δει τι έχει μέσα τότε-να με συγχωρήσουν οι θιγόμενοι-μάλλον δεν ακούει. Και, ναι, και εγώ η ίδια έχω περάσει απο αυτή τη φάση,του να εκτιμώ αποκλειστικά και μόνο το πρωτότυπο,το παράξενο και το έξυπνο, αλλά πραγματικά, η ουσία της τέχνης και η ανατριχιαστική εμπειρία αυτής δεν είναι η τεχνική, αλλά κάτι πολύ περισσότερο. Ζηλεύω αυτους που ακούν και δε ξέρουν τι κρύβεται απο κάτω, γιατι αυτή είναι η μαγεία.Είναι η μαγεία που θα χαθεί μόλις προσπαθήσεις να το "βγάλεις" στη παλιά σου κιθάρα και κυρίως όταν το μάθεις και το χεις παίξει και καμιά 50αριά φορές. Γι'αυτό και γώ πλέον,όταν πραγματικά θέλω να ακούσω μουσική, ζωγραφίζω φάλαινες και στέλνω φιλιά στο Φίλιππο Νάκκα.

Καληνύχτα




The cerebral haemodynamics of music perception

A transcranial Doppler sonography study

Stefan Evers1, Jörn Dannert2, Daniel Rödding1, Günther Rötter2 and E.-Bernd Ringelstein1

1 Department of Neurology, University of Münster and 2 Department of Music, University of Dortmund, Germany

Correspondence to: Stefan Evers, MD, Department of Neurology, University of Münster, Albert-Schweitzer-Str. 33, D-48129 Münster, Germany E-mail: everss@uni-muenster.de

The perception of music has been investigated by several neurophysiological and neuroimaging methods. Results from these studies suggest a right hemisphere dominance for non-musicians and a possible left hemisphere dominance for musicians. However, inconsistent results have been obtained, and not all variables have been controlled by the different methods. We performed a study with functional transcranial Doppler sonography (fTCD) of the middle cerebral artery to evaluate changes in cerebral blood flow velocity (CBFV) during different periods of music perception. Twenty-four healthy right-handed subjects were enrolled and examined during rest and during listening to periods of music with predominant language, rhythm and harmony content. The gender, musical experience and mode of listening of the subjects were chosen as independent factors; the type of music was included as the variable in repeated measurements. We observed a significant increase of CBFV in the right hemisphere in non-musicians during harmony perception but not during rhythm perception; this effect was more pronounced in females. Language perception was lateralized to the left hemisphere in all subject groups. Musicians showed increased CBFV values in the left hemisphere which were independent of the type of stimulus, and background listeners showed increased CBFV values during harmony perception in the right hemisphere which were independent of their musical experience. The time taken to reach the peak of CBFV was significantly longer in non-musicians when compared with musicians during rhythm and harmony perception. Pulse rates were significantly decreased in non-musicians during harmony perception, probably due to a specific relaxation effect in this subgroup. The resistance index did not show any significant differences, suggesting only regional changes of small resistance vessels but not of large arteries. Our fTCD study confirms previous findings of right hemisphere lateralization for harmony perception in non-musicians. In addition, we showed that this effect is more pronounced in female subjects and in background listeners and that the lateralization is delayed in non-musicians compared with musicians for the perception of rhythm and harmony stimuli. Our data suggest that musicians and non-musicians have different strategies to lateralize musical stimuli, with a delayed but marked right hemisphere lateralization during harmony perception in non-musicians and an attentive mode of listening contributing to a left hemisphere lateralization in musicians.



http://brain.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/122/1/75

16 σχόλια:

Shipwrecked Frontier Pioneer είπε...

Αν και δεν έχω θεωρητικές γνώσεις μουσικής και παρά το ότι και εγώ ψάχνω συνεχώς να βρω όλο και πιο πολύπλοκη και περίεργη μουσική, έχω καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα με εσένα: η μουσική δεν είναι μόνο τεχνική, κρίνεται κυρίως από τα συναισθήματα που προκαλεί στον καθένα (έχω, βέβαια, μια υποψία ότι αυτό οφείλεται ακριβώς στο ότι δεν έχω θεωρητικές γνώσεις μουσικής, αλλά για να το λες εσύ...).
Φυσικά, αυτός που μπορεί να απολαμβάνει και τα τεχνικά και το σύνολο, ταυτόχρονα, αλλά ξεχωριστά, έχει τη δυνατότητα να χαίρεται τη μουσική σε πολλαπλά επίπεδα.

Μπαϊ δε γουέι, το "Paranoid Android " των Radiohead αναφέρεται στον Marvin, το κατατονικό ρομπότ από το Hitchhicker's Guide To The Galaxy (αυτή είναι η τρίτη φορά που αναφέρομαι σε αυτό το βιβλίο στο blog σε 4 μέρες).

ΥΓ. euphoria hollis, σου έκανα embed το video και πρόσθεσα labels. Παιδιά, αν δεν ξέρετε πώς να τα κάνετε αυτά, ρωτήστε με, δε σκοπεύω να τα κρατήσω μυστικά. :P

Shipwrecked Frontier Pioneer είπε...

Και για να μην το ξεχάσω, αυτό με το θόρυβο αναφερόταν σε εμένα; Άντε μη σηκώσω κανένα Nattens Madrigal και πάμε όλοι σπίτια μας (ή σωστότερα στο δάσος, εκεί που ηχογραφήθηκε)...
:D

fertility hollis είπε...

Αιμίλιε,όσον αφορά τα πολλαπλά επίπεδα "απόλαυσης",συμφωνώ απόλυτα,απλά ήθελα να τονίσω πως είναι καλό να διατηρείς και μια πιο "αθώα-αγνή" προσέγγιση,για να μη πέφτεις στη παγίδα της "γνώσης",που ουσιαστικά αναλύει αλλά δεν ερμηνεύει (όπως οι διαγνώσεις στη ιατρική ένα πράγμα πχ "γιατρέ πονάει η μέση μου"-"α!δεν είναι τίποτα έχεις οσφυαλγία..").'Οσο για το θόρυβο,ε, ναι λοιπόν!!Θα καείς στη κόλαση της κριτικής μου!!ΜΟυυΥΑΑΑχΑΧΑ!!!

Ανώνυμος είπε...

είναι μεγάλη η παγίδα της γνώσης ευού, αλλά είναι και αποκαλυπτική. Το θέμα βέβαια που θέτεις είναι ουσιαστικά το πώς πρέπει να κρίνεις τη μουσική, με το δεξί, ή το αριστερό ημισφαίριο.. που είναι βέβαια και απαντήσεις σε 2 διαφορετικά ερωτήματα:
μου αρέσει? (υποκειμενικό)
έχει μουσικό ενδιαφέρον?(αντικειμενικό, σε μεγάλο βαθμό)
ας είναι λοιπόν αυτό το επόμενο θέμα σου, με ποιό τρόπο δηλ. μπορεί η γνώση να είναι όχι μόνο αναλυτική αλλά και ερμηνευτική (και αν έχει αξία κάτι τέτοιο).. αυτά απο μένα. enough brainstorming for tonight!

Υ.Γ. Η προσωπική μου εμπειρία πάντως μετά απο λίγα χρόνια που ασχολήθηκα κάπως πιο σοβαρά με τη μουσική, είναι ότι οι γνώσεις που απέκτησα με βοήθησαν να "ακούσω" με πολύ διαφορετικό και πιο ενδιαφέρον τρόπο τη μουσική, αν αυτό σε βοηθάει καθόλου..
αυτά!

fertility hollis είπε...

αγαπητέ ανώνυμε/η

η αλήθεια είναι πως δε ξεκαθάρισα το ρόλο των ημισφαιρίων.Τη μουσική μάλλον δε τη κρίνεις με το δεξι ή με το αριστερό ημισφαίριο.Το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως δραστηριοποιούνται περισσότερο ή λιγότερο κατα τη διάρκεια της ακρόασης (και αυτό μάλλον χωρις μεγάλη χρονική ακρίβεια) . Άρα για το μόνο που μπορούμε να μιλήσουμε είναι η αρχική,η πρώτη επαφή με το ερέθισμα,δλδ η αντίληψή του,που όπως είπα και πριν διαφέρει σε μουσικούς και μη...δυστυχώς ή ευτυχώς αυτό μάλλον δε συνεπάγεται αυτόματα οτι με αυτά τα ημισφαίρια παράγεται και η κριτική που μπορεί να κάνουμε πάνω σε αυτά(του τύπου "μου αρέσει"). Είναι πιο πιθανό τέτοιες σύνθετες λειτουργίες (όπως οι κρίσεις πάνω στην αισθητική)να "εδράζονται" ή να "διαμορφώνονται" αλλού.,ίσως κάπου στο πρόσθιο για παράδειγμα...Απο την άλλη σκέφτομαι οτι το "μου αρέσει" και το "κρίνω κάτι ως αξιόλογο-ενδιαφέρον" είναι κάπως διαφορετικού τύπου κρίσεις.Η πρώτη είναι πιο άμεση και ίσως συναισθηματική,πιο primitive ενώ η δεύτερη πιο λογική..τουλάχιστον εγώ με αυτή τη διάκριση τις χρησιμοποίησα...και αυτό ουσιαστικά τονίζω,οτι δλδ όταν κρίνεις ένα έργο "μουσικολογικά" μπορει να χάσεις μια άλλη πλευρά του,αυτή την
συγκινησιακή,τη βιωματική.Ακούω γνώμες

uqbar2342 είπε...

Ακούν όλοι οι ακροατές με τον ίδιο τρόπο τη μουσική?

Μου φαίνεται πως το ερώτημα που θέτεις hollis είναι φιλοσοφικό.. (ή λογοτεχνικό, αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση..)

Ακούν όλοι οι ακροατές με τον ίδιο τρόπο τη μουσική?

Αλλάζει ο ποιοτικός χαρακτήρας της εμπειρίας όταν στην οθόνη του επιστήμονα φωτίζονται διαφορετικά ημισφαίρια (ή τεταρτησφαίρια, ή δεκαεξισφαίρια ή οτιδήποτε..)???
Οι μουσικοί έχουν πιο πολλή γνώση, πολλές πολλές τεχνικές καταχωρημένες στη μακρόχρονη μνήμη τους -και άμεσα προσβάσιμες, φαντάζομαι, με το παραμικρό ερέθισμα- έχουν και διαφορετικό pattern εγκεφαλικής ενεργοποίησης..εντάξει..έχουν και διαφορετικά qualia από τους υπόλοιπους ακροατές?? (παρακαλώ έναν φιλόσοφο να απαντήσει άμεσα, το ζήτημα μας καίει!!)

και..είναι η κατάσταση των μουσικών (παρεμβολή της τεχνικής γνώσης στην ανατριχιαστική εμπειρία της τέχνης και τα συναφή) μη αναστρέψιμη??

έχω κατακρεουργήσει κάμποσα βατραχάκια(κι άλλα συμπαθή ζωάκια με μαγικό εσωτερικό κόσμο..) αλλά -με τα qualia μου πάντα φλογερά- θα επιμείνω:
η μαγεία είναι πάντα εκεί..
NO HAY BANDA
NO HAY ORCHESTRA

Shipwrecked Frontier Pioneer είπε...

Όταν ο Newton εξήγησε πώς παράγεται το ουράνιο τόξο και τα χρώματά του (και ότι δεν υπάρχει θησαυρός στην άκρη του), ο Keats τον κατηγόρησε ότι κατέστρεψε τη μαγεία του. Ο Keats δε θα μπορούσε να κάνει μεγαλύτερο λάθος. Η κατανόηση της επιστήμης των πάντων (αυτό ακριβώς κάνουν οι μουσικοί όταν αναλύουν τη μουσική), στην πραγματικότητα ενισχύει τη φαντασία μας και απογειώνει τη μαγεία. Τα μυστήρια δε χάνουν την ποίησή τους όταν λυθούν, αντιθέτως η επεξήγηση είναι πιο όμορφη από το γρίφο και γεννά αυτομάτως καινούριους γρίφους, που περιμένουν ανυπόμονα να λυθούν και αυτοί.

Κάπως έτσι τα βλέπω. fertility hollis, αναγνωρίζω το διαχωρισμό που κάνεις μεταξύ "μου αρέσει" και "αξιολογώ/κρίνω". Συμφωνώ ότι πολύ πιθανόν να είναι τόσο διαφορετικές λειτουργίες που να εδράζονται(αν εδράζονται) σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου. Αλλά στην τελική, ο καθένας όπως τη βρίσκει :D. Αν κάποιος γουστάρει να αναλύει μαθηματικά και την τελευταία αρμονική σε ένα τραγούδι, αυτό σημαίνει ότι δεν το ευχαριστιέται πραγματικά; Σίγουρα σημαίνει ότι δεν το ευχαριστιέται με τον ίδιο τρόπο με κάποιον άλλο που δεν ξέρει καν τι είναι η αρμονική. Ο καθένας το ευχαριστιέται με το δικό του τρόπο.

Άρα, uqbar, η γνώμη μου είναι ότι τα qualia στη μουσική είναι διαφορετικά για τον καθένα. Η περίπτωση είναι πιο ξεκάθαρη από τα qualia των χρωμάτων. Με το ίδιο αντικειμενικό ερέθισμα (πχ την Angela των Arch Enemy) δύο άνθρωποι παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά (εγώ πορώνομαι, ενώ η fertility hollis αναρωτιέται τι παίρνει η Angela). Αυτό δεν υποδεικνύει ότι το ίδιο πράγμα μοιάζει διαφορετικό σε δύο ανθρώπους;
Ωπ, λες να αποδείξαμε τα qualia; :PP

rusted brandy είπε...

The thrill is Not gone darling ακούγοντας αναλυτικά, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι ποτέ δεν απολαμβάνεις τη μουσική, κάτι που δεν συμβαίνει. Όσο σε συγκινεί αυτό που ακούς, δεν πα' να καταλαβαίνεις κάθε τεχνική λεπτομέρεια, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Απλά ως γνώστης, είσαι πιο υποψιασμένος ακροατής και πιο δύσκολος να αποδεχτείς κάθε δημιουργία.

fertility hollis είπε...

αγαπητή uqbar2343

Το ερώτημα αυτό έχει προκύψει καθαρά απο προσωπική εμπειρία.Όταν για παράδειγμα έδινα για το πτυχίο μου dictee και αρμονία ή αντίστιξη ήταν πολύ πιο έντονη αυτή η διάκριση που έθεσα...ότι και αν άκουγα το ανήγαγα σε αναλυτικό επίπεδο (ποιές οι νότες,ποιές οι συγχορδίες,τι είναι εξυπνο μουσικά,τι κλισέ κτλ).Απο την άλλη και οι διάλογοι σε παρέες μουσικών πραγματοποιήθηκαν μπροστά μου και
ήταν πολύ αστείο το πως εκτιμούσαν τη μουσική.Την εκτιμούσαν φυσικά μουσικολογικά!Αμφιβάλλω αν αφέθηκαν να ακούσουν πραγματικά,γιατί με τόσες προκαταλήψεις είναι μάλλον δύσκολο (τυπου πχ δε μ'αρεσει ο χατζηδάκης γιατί αντιγράφει προκόφιεφ!!!). 'Ως προς τα ημισφαίρια,απλά το οτι και πάλι οι μουσικοί χρησιμοποιούν το αριστερό ημισφαίριο (όπου "στεγάζεται" η γλώσσα και ας πουμε οι πιο λογικομαθηματικές λειτουργίες) ήταν η αφορμή για να το συσχετίσω με την θεωρητική έστω ύπαρξη μιας "μουσικής γλώσσας" και κατα συνέπεια με το πόσο "ελεύθεροι" είναι στο να ακούσουν.Φυσικά προσωπική άποψη είναι οτι ο καθένας μπορει απλά να αφεθεί και να ακούσει (μόνο που σπάνια το κάνουν και αυτό δεν είναι επιστημονική παρατήρηση,αλλα μάλλον προσωπικό παράπονο για το κλάδο και συγκεκριμένα για τον ωδειο/ακαδημαικό χώρο-εξού και τα φιλιά στο φίλιππο νάκκα ;)

αυτά

messy mind είπε...

εγώ λέω να αφήσουμε την μουσική ανέπαφη από γνωστικές ανησυχίες... ας μην την βάλουμε και αυτή στην κατακερματισμένη αλήθεια της νόησης που ψάχνουμε σε τούτο δω το μεταπτυχιακό.. after all δεν είναι το τελευταίο ουσιαστικό (και ΔΕΝ το λέω με την οντολογική έννοια για να προλάβω τις αναγνώσεις των φιλοσόφων τις παρέας) καταφύγιο που απομένει.....?

sunday είπε...

Ορισμένα πράγματα καλύτερα να είναι απλά. Είναι πολύ ελεεινό να κάνεις μορφασμούς δυσαρέσκειας, ακούγοντας κάτι το οποίο αν δεν είχες ασχοληθεί με τη μουσική (ακόμη και με μη μαθησιακό τρόπο) θα περνούσε στο ντούκου.

Τσακισμένε, άκου και λίγο Έφη Θώδη:P

kav είπε...

Το θέμα δεν είναι πόσο τεχνικά δύσκολο ή περίπλοκο είναι ένα μουσικό κομάτι, αλλά τι συναισθήματα θα σου προκαλέσει. Υπάρχουν απλά κομάτια βαρετά , και άλλα που τα χεις ακούσει ξανά και ξανά, όπως και "δύσκολα" κομάτια που τ' ακούς μια φορά από περιέργια και άλλα που τα λιώνεις. Το ν' ακούς τη μουσική λογικά είναι κάτι που μπορείς να το κάνεις , όμως εκτός και αν είσαι κριτικός ή ιστορικός ή κάτι τέτοιο και το κάνεις, χάνεις όλη την ουσία (και αυτό ισχύει σε κάθε τέχνη). Όταν γράφεις ένα κομάτι μπαίνεις μέσα σε ένα πλήθος τεχνικές λεπτομέριες, ακούς μεν το κομάτι (λογικά) 100 φορές αλλά περιμένεις να το τελειώσεις για να το ακούσεις μια φορά όλο μαζί σαν σύνολο και να νιώσεις που μπορεί να σε πάει(λέμε τώρα). Ακόμα όμως και κατά τη διάρκεια της συγγραφής πρέπει να αφήσεις τη φαντασία σου να δημουργήσει τα επιμέρους θέματα, που πάνω σ' αυτά χρησιμοποιείς κανόνες αρμονίας για να χτίσεις τη σύνθεση. Το ερώτημα από γνωσιακή σκοπιά πιστεύω είναι το γιατί υπάρχουν αρμονικοί και φάλτσοι ήχοι ή γενικά συναισθηματικές αποκρίσεις σε μια σύνθεση ήχων (πχ μουσική για θρίλερ).

Ανώνυμος είπε...

παιδιά νομίζω ότι πολύ γενίκευση έπεσε για το ζήτημα.. Δεν πιστεύω ότι όλοι οι μουσικοί κάνουν όλες αυτές τις βαθυστόχαστες μουσικολογικές αναλύσεις όταν ακούνε κάτι.. Το κάνουν κάποιοι, και αυτοί σε δύο περιπτώσεις:α)είτε όταν δεν τους αρέσει κάτι, είτε β)όταν κάτι είναι μουσικά ευφάνταστο και εντυπωσιακό οπότε τους τραβάει την προσοχή αρκετά. my view..

fertility hollis είπε...

dear Kav

Το θέμα των φάλτσων και των αρμονικών ήχων όπως και η αντίληψη αυτών ως τέτοιων έχει συζητηθεί πιο πολύ απο όσο ίσως νομίζουμε..οι περισσότερες συζητήσεις βέβαια αφορούν το τομέα της φυσικής του ήχου.Απο την άλλη,ποιός θα διαφωνούσε οτι τεράστιο ρόλο παίζει το περιβάλλον,η μάθηση και η μουσική κουλτούρα του κοντινού αλλα και ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου.Σκεψου τις παράλληλες πέμπτες,ένα -κλασσικότατο- παράδειγμα "κακού και διαβολικού" διαστήματος για μια συγκεκριμένη εποχή (που είναι και καραμπινάτο λάθος για ένα μαθητή θεωρητικών της μουσικής μέχρι και τη φούγκα),το οποίο όμως το ακούμε παραπάνω απο συχνα στη ποπ (καλή και κακή) των τουλάχιστων 40 τελευταίων χρόνων (και δε θα μιλήσω για τη "λόγια" μουσική αυτού του αιώνα,γιατί εκεί θα ξεφύγουμε τελειως..). Τώρα αυστηρά γνωσιακά δε ξέρω πως θα μπορούσε να τεθεί κάτι τέτοιο σαν ερώτημα,πάντως σίγουρα θα ήταν ενδιαφέρον..

protopap είπε...

Αν ενδιαφέρεστε για τα ακουστικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την αίσθηση της αρμονίας, και το πόσο απίστευτα περίπλοκο είναι το όλο θέμα, κοιτάξτε το Tuning, Timbre, Spectrum, Scale στο Amazon.

Ανώνυμος είπε...

Την επόμενη φορά θα διαβάσω και τα σχόλια που έχουν γραφτεί..
Πάντως, προς το παρόν, απλώς θα πω πω:

"Είναι η μαγεία που θα χαθεί"

Αγαπητή, ξεχνάς οτι υπάρχουν και μουσικές που όσο και να τις αναλύσεις και όσο και να τις ακούσεις αυτή η μαγεία ΔΕΝ χάνεται...